piątek, 27 marca 2009

Tadeusz Różewicz


Tadeusz Różewicz (ur. 9 października 1921 w Radomsku) – polski poeta, dramaturg, prozaik i scenarzysta.

Brat Janusza i Stanisława, ojciec Jana Różewicza.

Dzieciństwo
Rodzina Różewiczów przeprowadziła się do Radomska z Osjakowa (powiat wieluński) tuż po I wojnie światowej.

Tadeusz Różewicz urodził się w dniu wizyty Józefa Piłsudskiego w Radomsku jako drugi z trzech synów (starszy Janusz, młodszy Stanisław). Ojciec Władysław był niższym urzędnikiem sądowym, matka Stefania Maria z Gelbardów zajmowała się domem.

Awangarda Krakowska W 1945 Różewicz mieszkał w Częstochowie, współtworząc inteligencję w tym mieście. Juliana Przybosia poznał w redakcji czołowego pisma literackiego "Odrodzenie". Zainteresowany młodym poetą Przyboś czym prędzej ściągnął go do Krakowa. Tam Tadeusz zdał maturę i został studentem historii sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim, jednak studiów nie ukończył. Wszedł jednak do grupy młodej Neoawangardy Krakowskiej. Przyjaźnił się z takimi osobistościami jak Tadeusz Kantor, Jerzy Nowosielski, Kazimierz Mikulski, Andrzej Wróblewski, Andrzej Wajda.

Różewicz debiutował trzykrotnie – przed wojną w pismach literackich, w czasie wojny poprzez teksty leśne i po wojnie. Trzeci debiut, jedyny, który Przyboś znał, uznał na rewolucyjny. Różewicz był wedle niego poetą, który "jak Minerwa z głowy Jowisza wyskakuje zupełnie zbrojny". Tomiki "Niepokój" i "Czerwona rękawiczka" z 1947 i 1948 wywołały szok ówczesnej poezji. Leopold Staff korzystał z nich przy pisaniu swych ostatnich wierszy. Do najbardziej popularnych wierszy wchodzi "Lament" i "Ocalony". Niedługo po ich wydaniu odpowiedział na nie Czesław Miłosz w tomie "Ocalenie". Różewicz nadał nowy kształt poezji, co zaliczane jest do nurtu poezji odbudowującej sens po tragedii Auschwitz (wedle tezy Theodora Adorno, iż nie można stworzyć nic autentycznego po Oświęcimiu). To nowatorstwo polegało przede wszystkim na poetyce inaugurującej czwarty system wersyfikacji w poezji, a następnie piąty, nazywany często "różewiczowskim". Wersyfikację młodego Różewicza analizowali tacy powojenni eksperci jak Maria Dłuska, czy Zbigniew Siatkowski.

Nagrody i wyróżnienia 1997 – Nagroda Polskiego PEN Clubu im. Jana Parandowskiego
7 października 1991 – doktorat honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego
22 stycznia 1999 – doktorat honoris causa Uniwersytetu Śląskiego
10 marca 2000 – doktorat honoris causa Uniwersytetu Opolskiego
2000 – doktorat honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego
4 kwietnia 2001 – doktorat honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego
2004 – nagroda "Złotej Kuli".
1 czerwca 2006 Tadeusz Różewicz odebrał dyplom doktora honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego
Promotorem była prof. Małgorzata Książek-Czermińska. Po 15 minutach wygłaszania wykładu okolicznościowego przerwał, wyjaśniając, że nie będzie zabierał czasu zebranym, a pełny tekst i tak pojawi się w pamiątkowej publikacji.
26 listopada 2006 – Nagroda Złotego Berła
8 października 2007 – nadanie tytułu honoris causa przez Akademię Sztuk Pięknych we Wrocławiu